Güzellik ve Yücelik Duyguları Üzerine Gözlemler

Kant'in, büyük elestiri üçlüsünün estetige ayirdigi parçasi Yargi Gücünün Elestirisi'nden çok önce insan duyarligini ve duygularini ele aldigi ilk kitabi. Henüz kirk yasinda, esprili ve duyarli bir çelebiyken yazdigi bu kitap, sek felsefesi ve kuru üslubuyla taninan Kant'in felsefi oldugu kadar edebi nitelikli denemeler üretmek konusunda da yetenekli oldugunu gösteriyor. Fakat bundan daha sasirtici olan, elestirilerinde insan tecrübesinin tarihsel-toplumsal yanini hep ihmal ettigi iddia edilen Kant'in, insan duygularinin en ince olanlari olarak niteledigi güzelligi ve yüceligi cinsiyetlere ve milliyetlere göre incelerken, günümüzde kültürel çalismalar dedigimiz arastirma tarzina oldukça yaklasiyor olmasidir. "Çesitli begeni ya da hosnutsuzluk duygulari, bu duygulari uyandiran dissal seylerin dogasindan çok, her kisinin bu seyler tarafindan harekete geçirilince haz ya da aci duyma yatkinligina dayanir. Baskalarinda tiksinmeye neden olan seylerden bazi insanlarin keyif almasinin ya da herkes için çogu kez bir muamma olan ask tutkusunun ya da birisinin kayitsiz kaldigi seye baska birinin canli bir antipati duymasinin nedeni budur. Insan dogasinin kendine özgülüklerine iliskin gözlem alani çok genisler, ama yine de ögretici oldugu kadar zevkli de olan kesiflerin zengin kaynagini gizler. Bu alanda özellikle istisna gibi görünen birkaç yere bakacagim, hatta bir felsefecinin degil, bir gözlemcinin gözüyle bakacagim."