Hasbihal - Nakşibendiliğe Mahsus Tabirler ve Seyr u Süluk Menzilleri

Hüseyin Hamdî Efendi (v. 1257/1842), Hasbihalü's-Salik fî Akvemi'l-Mesalik ismini verdiği kitabını, adından da anlaşılacağı üzere “en doğru yolu, bu yolun taliplilerine en samimi şekilde anlatmak” için kaleme almıştır. Eserin tamamına bakıldığında asıl gayenin Nakşibendi-Halidi seyr u sülûk mertebelerini tecrübe etmiş birinden yani, salahiyetli bir elden en anlaşılır şekliyle anlatmak olduğu söylenebilir.

Hakikat erinin arınması ve halis bir vasıf kazanma süreci diğer tarikatlerden farklı olarak Nakşibendilik geleneğinde rûhun mertebeleri üzere tasfiyeyi esas almaktadır. Ruhun mertebelerine ilişkin açıklama ve uygulamalar bizi birçok yeni kavramın iyi anlaşılabilmesi için izah edilmesi ihtiyacıyla karşı karşıya bırakmaktadır. Bu kavramlar genel olarak tasavvuf ıstılahları içinde zikredilmekle birlikte Nakşibendî geleneğinde husûsî anlamlar da içermektedir. Tamamında kırktan fazla kavrama yer verilen eserde, bu kavramların Nakşibediliğe özgü tarafları ayrıntılı bir şekilde açıklanmaktadır.

Hasbihal'in ana omurgasını oluşturan seyr u sülûkta takip edilecek usul, yukarıda geçen kavramlarla birlikte amelî ve nazarî yönleriyle de ele alınmıştır.