Osmanlı'da Eğitimin Modernleşmesi (1839-1908) İslamlaşma, Otokrasi ve Disiplin

Osmanli Imparatorlugu'nun geçirdigi modernizasyon ve reform süreci, kamu egitimindeki reformlarin saglikli bir degerlendirmesi yapilmadan anlasilamaz. Birörneklesme, disiplin ve etkinlik, gerek merkezde gerekse tasrada malî ve idarî sistemi yeniden yapilandiran Osmanli islahatçilarinin ana prensipleri oldu. Bu prensipleri hayata geçirmek için ihtiyaç duyulan memurlar Osmanli okullarinda yetisti.
Bir kurum olarak devlet okullari, imparatorluk sinirlari içindeki halkta düzen, disiplin ve verimlilik gibi fikirlerin uyanmasina yardim etti. II. Abdülhamid döneminde dinsel ve otoriter degerler yukaridaki fikirlerle birlestirilerek egitim tedrisatina eklemlenmisti. Özellikle nizam ve disiplin fikri Osmanli kamu egitiminde birörneklesmenin giderek agirlik kazanmasina yol açmis, bu egilim baskin Osmanli kültüründen farkli yapida olan pek çok etnik grup için egitimin yetersiz kalmasi sonucunu dogurmustu.
Egitim alani ayni zamanda, 19. yüzyilin kapitalist dinamiklerinin ihtiyaçlariyla, milliyetçiligin etkisiyle ve devletin makbul vatandas talepleriyle de baglantili olarak biçimlendi. Dolayisiyla tasrada ortaya çikan tepkilerin bu nedenleri de içerecek sekilde düsünülmesi gerekir.
Selçuk Aksin Somel, egitim alanindaki modernlesme hamlesinin çerçevesini ve etkisini, tasrayi da hesaba katan bir bakisla ayrintili bir sekilde inceliyor. Osmanli'da Egitimin Modernlesmesi 1839-1908, Osmanli egitim ve modernlesme tarihini anlamak için de temel bir basvuru kaynagi olma özelligi tasiyor.